Motorlu taşıtlar için hayati önem taşıyan sistemlerden birisi olan yağlama, insan vücudundaki kana benzer. Öyle ki insan vücudunda kan akışının durması, hayatının sona ermesine neden olabilir. Motorlu araçlarda da yağlama sisteminin gerektiği gibi çalışmaması, aracın performansına, yakıt sarfiyatına, ufak veya büyük çaplı arızalara ve hatta motorun artık tamamen iflas etmesine neden olabilir. Yazımızda motor neden yağ yakar, motorun yağ yakması nasıl anlaşılır, motorun yağ yakmaması için ne gibi önlemler alınmalı gibi önemli konulara değineceğiz.
Motorlu Araçlarda Yağlama Sistemi Ne İş Yapar?
Yağ, motordaki tüm hareketli parçaların yüzeylerine temas eden bir akışkandır. Bu parçalar çalıştıkça birbirine sürtünürler ve bu sürtünme sonucunda aşınma oluşur. Yağ sayesinde bu aşınma en aza indirilerek parçaların daha verimli çalışması ve uzun ömürlü olması sağlanır. Eğer yağlama sistemi olmasaydı, araç çalıştırıldığı andan itibaren en fazla 5-6 km yol kat edebilirdi. Sonrasında ise kaputtan çıkan dumanları görmeye başlardınız.
Yağın bir diğer amacı da motorun temiz kalmasını sağlamaktır. Yağ her ne kadar aşınmayı minimize etse de milimetrenin binde biri seviyesinde ya da daha küçük boyutlarda aşınmalar gözlenir. Bu aşınmalar ise zamanla motor parçalarında tahribata (kılcal çiziklere) yol açar. Motorda basınçlı bir şekilde dolaşan yağ ise aşınan bu parçaların üzerinde oluşan kurum, yağ kurumu, kül, karbon ve diğer kimyasal maddelerin asitlenmesini ve motor parçalarının uzun ömürlü olmasını sağlar.
Motordaki hareketli parçalar birbirine sürekli olarak sürtündüğünden dolayı bir ısı meydana gelir. Motor yağı sayesinde bu sürtünmelerle oluşan ısı tahliye edilir. Şayet çalışan bir motorda yağ kontrolü yaparsanız, sıcaklığının yüksek olduğunu görebilirsiniz. Bunların yanında yağlama sistemi aracın sessiz çalışmasına, sızdırmazlık özelliklerinin iyileştirilmesine yardımcı olur.
Motorun Yağ Yakmasına Neden Olan Etmenler Nelerdir?
Halk dilinde aracın yağ yakması, motorun yağ yakması gibi ifadeler kullanılsa da bu problemin doğru ismi motorun yağ eksiltmesidir. Yağ eksiltme sorunun onlarca hatta yüzlerce nedeni olabilir. Motor yağının temas ettiği tüm yüzeyler, tüm parçalar yağ eksiltmenin kaynağı olabilir. Ancak sizlere en sık karşılaşılan problemleri 12 madde halinde listeleyeceğiz.
- Motor keçelerinde sızıntı veya kaçak olması nedeniyle motor yağ eksiltebilir. Eğer sorun buysa, oldukça ucuz olan keçelerin değişmesi ile bu sorun giderilebilir.
- Yağ karterindeki bir delik veya çatlak sebebiyle oluşan sızıntı yağın eksilmesine neden olabilir. Motordan sızan yağ, sızdığı bölgede pislik yapar ve sorunlu bölge anlaşılabilir. Ayrıca karterdeki boşalma tapası gevşek olabilir veya contası yırtılmış olabilir. Eğer böyle bir sorun varsa çok kısa süre içerisinde sorunlu bölge onarılmalıdır. Aksi takdirde 3-5 km sonra aracınız sizi yolda bırakabilir.
- Karterde yer alan havalandırma sistemindeki giriş süzgeci ve çıkış borusunda, tahribat ve tıkanma olursa; karterde basınç yükselir. Bunun sonunda da motor yağ eksiltir. Havalandırma olmayan karter tiplerinde ise emme manifoldu ile karter arasında bulunan havalandırma supabı tıkanabilir. Dolayısıyla basıncın artmasıyla contalar ve keçeler yıpranıp; yağın sızmasına sebebiyet verebilir. Hatta supaplardaki deforme nedeniyle yanma odasına yağ sızabilir ve uzun bir süre onarılmazsa yağ eksildiği anlaşılmadan pistonlara zarar verebilir. Motorda büyük hasarlara ve masrafa neden olabilir. Araçtan çıkan duman böyle bir durumda mavi renkte olur.
- Yağ basıncını kontrol eden basınç kontrol supabının bozulması nedeniyle yağ basıncı yükselebilir. Bu durumda yağ sızıntı yapabilir.
- Piston pimlerinin gevşek olması ve basınçlı olarak yağlanmasına bağlı olarak silindir içerisine yağ sızar. Böylelikle yağ eksilir.
- Cam silecekleri vakumlu olan araç tiplerinde vakum pompası mevcuttur. Pompadaki diyaframın yıpranması ve delinmesi ile yağ sızıntısı oluşabilir.
- Piston segmanlarındaki aşınmalar (kurum yapma, çizilme vb.) yağ sızıntısına neden olabilir.
- Silindir gövdesinde yer alan kapak cıvatalarının gereğinden fazla sıkılması ve gevşek bırakılması nedeniyle yağ sızıntıları oluşabilir.
- Silindir kapak contasının gevşemesi veya fazla sıkılması nedeniyle yağ eksiltme gözlenebilir. Contanın hasar görmesi ile yağ motora karışır ve egzozdan koyu renkli siyah duman çıkar. Motor bu durumda verimli çalışamaz. Yağ eksildiği gibi araç performansı da doğrudan etkilenir.
- Supap kapaklarındaki tahribat, bağlantı cıvatalarının gevşek olması ve düzgün yerleştirilmemesi ile sızıntı oluşabilir.
- Eksantrik mili bağlantı elemanları, cıvataları ve contasındaki sorunlar nedeniyle yağ sızabilir.
- Her marka ve model araçta kullanılması gereken yağ farklıdır. Eğer aracınız için belirlenen yağ türünün haricinde bir yağ markası/modeli kullanırsanız motor yağ eksiltebilir.
Motorun Yağ Yaktığını / Eksilttiğini Nasıl Anlarız?
Motordaki çeşitli problemler nedeniyle yağın eksilmesi bazı durumlarda kolaylıkla anlaşılabilirken bazen ustalık gerektirebilir. Fakat aracı en iyi tanıyan yine kullanıcısıdır. Yağı eksilmeye başlayan bir araçta gözlemlenebilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Araç çalışır vaziyetteyken egzozdan çıkan dumanın rengi mavi veya koyu renkte ise araç yağ yakıyor olabilir.
- Kaput açıldığında sıcak bir üfleme hissediliyorsa yağ eksiliyor/yanıyor olabilir.
- Düzenli bakım yaptırdığınızı farz edersek; aracınızda bakım zamanı gelmeden motor yağ lambası yanıyorsa yağ eksiliyor olabilir.
- Normal şartlarda 300-500 km’de bir yağ gösterge çubuğu ile manuel olarak yağın kontrolünü yapmanız gerekir. Yağ seviyesi kontrol edildiğinde düşük seviyede görünüyorsa yağ eksilmesi ihtimali söz konusudur. Yağ değişim zamanı geldiği durumda da bu seviye düşük olabilir. Eksilmenin veya yanmanın olduğundan emin olmak için yağ takviyesi yapıp bir süre düzenli kontrol etmeniz gerekir.
- Araç yakıt sarfiyatı ani olarak veya yavaş yavaş yükseldiyse ve motor performansında normale nazaran düşüklük hissediliyorsa bunun nedeni motorun yağ yakması olabilir.
Motorda Yağ Yanması ve Eksilmesi Gibi Problemlerle Karşılaşmamak için Öneriler
Aracınızda birçok farklı nedenden dolayı motorda yağ yanması meydana gelebilir. Bazen düzenli bakım yapılmadığında, bazen motor parçalarının kullanım ömrünü doldurduğunda, bazen de çevre ve kullanım şartlarına bağlı olarak yağlama sisteminde çeşitli sorunlar oluşabilir. Ancak bazı önlemler alarak bu tür sorunların oluşma ihtimalini en aza indirebilirsiniz.
- Araçta her yağ değişiminde aynı marka ve model yağ tercih edilmelidir.
- Yağ gösterge çubuğu manuel olarak ortalama 300-500 km’de bir kontrol edilmelidir.
- Motorun teknik özelliklerine uygun yağ çeşidi kullanılmalıdır.
- Araç devrinde kullanılmalı, aşırı yüke maruz kalmamalıdır.
- Aracın bakımları düzenli yaptırılmalı ve yağ ile birlikte yağ filtresi de belirli periyotlarla değiştirilmelidir.
